Hond Kita op vakantie in Frankrijk

Wandelvakantie

Een paar keer per jaar verzorg ik wandelvakanties in Frankrijk, in de Morvan, een prachtig natuurgebied met meren, bossen, landerijen en met een middengebergte van 300 tot 900 m hoogte.

De wandelgroep, ongeveer 25 personen, loopt elke dag in een andere omgeving. Als gids ga ik altijd voorop en natuurlijk gaat hond Kita altijd mee. Ze loopt dan 100 m vooruit, gaat aan de kant liggen en wacht totdat ik eraan kom en hoopt dan op een commando. Maar in zo’n wandelweek ben ik gericht op de wandelaars en ben dus (voor de “buitenwereld”) weinig bezig met de hond. Maar lichaamstaal of een fluisterend woord is voor Kita al voldoende om de volgende run in te zetten.

Al snel verwondert de groep zich over het gedrag van de hond. Kita weet al heel snel de routes die ik met de groepen loop. Bij een kruispunt in een bos weet zij al dat ik daar hoogstwaarschijnlijk linksaf ga. Ze gaat dus links het pad in, gaat liggen en wacht totdat ik er ben.

En na één dag al hoor ik de wandelaars zeggen: “Die hond wijst ons de weg”. De focus van de Kita is altijd op mij gericht en laat dus een onvoorwaardelijke trouw zien. Volgzaam, alert en met plezier is mijn maatje dus de hele dag bij ons. Dat gaat zo de hele week door. Als ik stop voor een anekdote of een korte vertelling, ligt Kita aan de kant te wachten en zodra ik beweeg, beweegt Kita.

Demonstratie
Op de laatste dag van de afgelopen wandelweek gebeurt er iets bijzonders. Deelnemers genieten, houden zich kranig, maar ik zie dat enkelen moeite hebben met het tempo, dus las ik af en toe een rustmoment in.

Het is aan het einde van de middag, we lopen over een heuvelachtig landschap met wat bossen en weilanden. Ik stop bij een hek bij een weiland en verderop lopen zo'n 10 schapen te grazen. De groep sluit aan en luistert. Eindelijk tijd voor een korte demo. Ik geef aan dat ik op 30 m afstand nog steeds kan fluisteren met mijn hond, "Maar..." zeg ik:“Ik heb géén toestemming, ik ken de schapen niet en Kita kent de schapen ook niet! Dus als er iets gebeurt, dan roep ik Kita direct terug.”

Het is muisstil, ik open het hek en Kita rent de wei in, direct fluister ik het commando “lie down” en direct ligt Kia af in het weiland, 30 m vanaf het hek. Ik fluister het sluipcommando “easy” en Kita sluipt naar de kudde. Dan, op 50 m afstand, leg ik haar weer af. Ongeloof op de gezichten van de wandelaars. Dan leg ik uit dat ik Kita op “12 uur” ga leggen. Met andere woorden ik stuur Kita in een boog om de schapen heen, zodat Kita achter de schapen is. De schapen behoren dan te schrikken, zoeken elkaar op en worden door de hond naar voren naar mij, de herder, gebracht.

Ai!

Dat wil zeggen... zo behoort het spelletje te gaan, maat het loopt dit keer anders! De schapen zien misschien voor het eerst van hun leven een hond. De schapen groeperen (kuddegedrag) en de leider kijkt Kita strak aan. Kita neemt dezelfde positie in en kijkt de kudde aan (the eye). In zo’n situatie moet de hond zoveel “druk” uitoefenen dat de kudde terugdeinst en Kita sluipt dan naar de kudde, zodat de kudde in beweging blijft.

De leider van de kudde deinst echter niet terug. Uit nieuwsgierigheid of om zijn kudde te verdedigen stapt de leider, gevolgd door de overige schapen, langzaam op Kita af!

Helaas... Kita geeft te weinig druk en wijkt uit naar links. Gevolg: de kudde loopt ook naar links. Daarna wijkt Kita uit naar rechts, de leider ook, dus ook de kudde loopt naar rechts. Voor de buitenstaander is dit een koddig gezicht: “Ooh, kijk eens, de schaapjes volgen allemaal de hond, geweldig!”

Voor mij als herder is dit een situatie die ik te allen tijden wil en moet voorkomen. Als het mijn eigen kudde in Midden Delfland is, zal ik direct ingrijpen en snel mijn assistentie verlenen om samen “druk” te zetten op de kudde zodat de kudde toch uitwijkt en mijn hond aanspoort om de kudde langzaam op te “drijven”.

Applaus

Maar… dit is niet mijn kudde, dit is niet mijn land, dus fluit ik snel mijn hond terug naar het hek. 10 meter voor het hek fluister ik nog één keer: “lie down” en direct ligt Kita af. Ik open het hek en roep Kita. Langzaam loopt Kita naar het hek toe (jammer baas, ik had nog zoveel zin...). Op het moment dat Kita door het hek gaat, klappen 25 vermoeide wandelaars luid voor de hond.

Ik was van plan om alles uit te leggen, maar… ik laat het maar zo. We vervolgen onze weg en met trots luister ik naar de complimenten en de verbazing die men uitspreekt over Kita.

In het midden de oude hamel van onze eigen kudde.

Als er een schaap over de dam is...

Een groep uit de psychiatrie gaat met mij op stap met de kudde. We kiezen voor een gebied met veel smalle paadjes en kleine platte bruggetjes. De schapen hebben niet veel met water en zeker niet zo'n smal plat bruggetje. Ze stoppen dan ook altijd voor een brug. Als ik met de leider (de hamel) voorop loop, is het geen probleem: de hamel volgt mij en de kudde volgt de hamel. Hond Kita zorgt er voor dat de achterste schapen ook meekomen.

Maar als ik met een groep loop, ben ik achter de kudde. Samen met enkele deelnemers hoed ik de kudde: we drijven de schapen rustig naar voren. Aangekomen bij een platte brug, zie je steevast hetzelfde patroon: de schapen stoppen voor de brug. Als de hamel voorop loopt, is er geen probleem. Maar vaak gebeurt het dat de hamel ook achter de kudde bij mij blijft. Hoe lossen we dit op?

Voorzichtigheid is dan geboden. Ik waarschuw de deelnemers om rustig te blijven en enige afstand te houden. Bij te veel druk ontstaat er immers stress bij de kudde en dan willen de schapen allemaal tegelijk over die smalle brug.

De deelnemers stoppen, alles is onder controle, maar door de drukte vergeet ik mijn eigen hond, en die wil natuurlijk vlak achter de schapen zijn, dus... Toch nog enige stress voor de brug! Ik wil Kita terug sturen, maar het is al te laat.

Een deelnemer, die vooraan bij de brug staat, ziet het gebeuren. Zwaaiend met z'n armen schreeuwt hij: "Er is een schaap in het water gedonderd." Ik sta zelf helemaal achteraan de kudde en schreeuw gemaakt paniekerig terug: "Doe wat, anders verzuipt dat beest!"

8 van de 10 deelnemers staan aan de grond genageld, weten zich geen raad, maar 2 deelnemers nemen het initiatief, ze stappen in de slootkant en doen verwoede pogingen om het schaap te redden. Inmiddels ben ik door de kudde lopend, gearriveerd bij de brug.

Als het een lammetje is dan geef ik in zulke gevallen enkel advies wat de deelnemer(s) moet(en) doen. Als het een volwassen schaap is, zal ik assistentie moeten verlenen.

Dit keer is een een volwassen schaap, kop en nek steken nog net boven het water uit. Met de kromming van mijn herdersstaf trek ik een voorpoot van het schaap naar me toe. We pakken het schaap bij zijn vacht en voorpoten beet en met vereende krachten trekken we het schaap op het droge (al gauw met al dat water in zijn vacht 80 kg).

Het schaap sprint de brug over om bij de kudde aan te sluiten. Met m'n handen op mij knieën, speel ik de rol van zeer vermoeide herder. Ik zie dat de twee redders ook na staan te hijgen, we glimlachen, ik loop naar ze toe en geef ze een high five! De andere deelnemers hebben met bewondering toegekeken en een enkeling geeft complimenten aan de redders.

We vervolgen onze weg en na afloop drinken we met z'n allen koffie in de herdershut.

De redding is het gesprek van de dag, de twee redders raken niet uitgepraat en "boerin" Ellen, die voor de koffie en de taart zorgt, hoort alles met veel belangstelling aan.

De deelnemers stappen daarna in het busje met begeleiding en rijden terug naar de instelling. De duimen gaan omhoog, ik zie blije gezichten en ik kijk het busje na over het lange boerenpad.

Dit was voor hen meer dan alleen maar een leuke middag en een lekker stuk taart.
Natuurbeleving, respect voor de dieren, maar vooral... het vergroten van het zelfbeeld en zelfvertrouwen is vandaag aan de orde gekomen! Ik blijf het elke keer zeggen als ik weer een groep heb mogen begeleiden: "De primaire taak van de kudde is het begrazen van dit gebied, maar de meerwaarde zoals hierboven beschreven is, is vele malen groter!"

Gemeentes, provincie, lees dit verhaal! Verlaat het bureau, loop eens mee en ervaar de meerwaarde van de schaapskudde in onze polder!

We kunnen het best, achter elkaar aan!